ماه خدا، ماه بندگان خدا
ماه خدا، ماه بندگان خدا
پیغمبر اکرم در جمعۀ آخر ماه شعبان خطاب به مردم دربارۀ ماه رمضان صحبت فرمودند؛ «قد اقبل الیکم شهراللَّه بالبرکة و الرّحمة و المغفرة». براى این‌که مردم آمادۀ ورود در بهشت رمضان باشند، در فضیلت ماه مبارک رمضان چنین فرمودند که اى مردم! ماه رمضان با سفرۀ گسترده‌اى از برکت و رحمت و مغفرت به سوى شما پیش آمد.
اى مردم! در ماه رمضان دعاى شما مستجاب مى‌شود و اطاعت شما قبول مى‌شود، حتى در ماه رمضان براى روزه‌دار و صائم، خواب هم که موجب تجدید قواى اوست نوعى عبادت است. ما هم امروز در همان جمعه قرار داریم، امروز جمعۀ آخر ماه شعبان است، باید خودمان را آماده کنیم تا بتوانیم از سرچشمۀ فیض ماه رمضان هر چه بیشتر بهره‌مند شویم.
ماه رمضان به یک اعتبار شهراللَّه است، ماه خداست، و به یک اعتبار شهر بندگان خداست؛
اما ماه خداست یعنى در این ماه باید همۀ بندگان خدا جهت زندگى خود را به سوى خدا قرار بدهند، تمرین کنند و عادت کنند که هر کارى را براى خدا انجام بدهند و هر تَرکى را، هر نکردنى را هم براى خدا و به یاد خدا مرتکب بشوند. در ماه رمضان انسان مسلمان، صائم است، روزه‌دار است. یعنى مقابل با شهوت‌ها وهواها و هوس‌هاى خود هست. جسم انسان از او غذا و آب مى‌خواهد، اما او با این‌که گرسنه و تشنه است به او غذا و آب نمى‌دهد. دل انسان از او ارتکاب شهوات را مى‌طلبد، انسان به دل خود این جواب را نمى‌دهد. ماه رمضان با واجب صیام - این فریضۀ بزرگ - تمرینى براى بیرون آمدن از دایرۀ هوس‌ها و هواهاست.
وقتى انسان در ماه رمضان عادت مى‌کند که همه‌ی کارش براى خدا باشد، جامعۀ متشکل از افراد انسان در حقیقت راه خود را که راه خداست پیدا مى‌کند. در ماه رمضان خودخواهی‌ها باید از بین برود، به جاى خودخواهى خداخواهى بیاید.
اگر به این بُعد رمضان و صیام رمضان متوجه باشیم آن وقت باید هر کارى را که تا امروز براى مصالح شخصى خود انجام مى‌داده‌ایم آن را ترک کنیم، و اگر امت و ملتیک ماه عادت کند که کارى را که براى خود و مصالح خود انجام مى‌داده است کنار بگذارد و از میل دل خود چشم بپوشد، یقیناً ادامۀ این راه براى او بعد از رمضان ممکن مى‌شود.
و اما ماه بندگان خداست، این هم روى دیگر همان سکه است. یعنى در ماه رمضان انسان، بندۀ خدا، فرصت دارد که به عمران و آبادى دل خود بپردازد. چه از راهنیکوکارى به مردم، از راه احسان، از راه محبت، از راه صلۀ رحم، از راه صلۀ اخوان مؤمن و چه از راه پاک کردن و پاکیزه کردن دل. خود را باز داشتن از هواها و هوس‌ها، به فکر جهاد اکبر - یعنى جهاد با نفس - آمدن، و ما اشکال عمدۀ کارمان در همۀ مسائل عدم تسلط بر نفس خود هست.
اگر در ماه رمضان بتوانیم با نفس خود مقابله و مبارزه بکنیم و بر اسب سرکش هواهاى نفسانى تسلط پیدا بکنیم، یقیناً این امکان براى ما همیشه خواهد بود. به خود پرداختن یک نوع هم پرداختن به فکر و اندیشه و ذهن خود هست و لذا در ماه رمضان مستحب است با تأکید، که هر چه مى‌تواند انسان قرآن را بخواند، زیرا قرآن کتاب آموزش اسلام هم هست. لذا در کلمات ائمۀ اطهار و در عمل بزرگان اسلام ملاحظه مى‌کنید که در ماه رمضان هر کدام یک‌بار، دوبار، ده‌بار و نسبت به بعضى از بزرگان و ائمۀ اطهار سى بار دورۀ قرآن را از اول تا به آخر مى‌خواندند.1359/4/20